Nuestras fuerza es la unidad!

Please can you give me back my money?
Es mi dinero.
Por que no?

De dame zit achter het glas met keurig onze 50 euro op haar bureau. Het geld, ons geld, ligt voor het grijpen. Het is dag drie in Cuba. We zijn beland in een wisselkantoor in het plaatsje Matanzas. Een kleinschalig lokaal Cubaans dorp. Een plek waar de prijzen nog schattig zijn. Alleen waren we ons daar toen nog niet van bewust. Langzaam beginnen de non-verbale trekken van de Cubaanse dame zichtbaar te veranderen van goedlachs en vriendelijk naar spuwende haatdragende ogen. Wat gebeurt hier? Denk ik bij mezelf. Dat is ons geld en we willen nu niet wisselen. Waarom geeft ze mijn biljet niet terug? Ze wordt verbaal assertiever, schurend tegen agressie aan. Een collega komt er naast staan. Sympathiseert met haar en schudt gelaten het hoofd. Het is onmogelijk om mijn geld terug te krijgen. Ik brabbel en protesteer in mijn beste Spaans om enkel te begrijpen wat er gebeurt. Het mag niet baten. De dame in kwestie blaast veelvuldig met haar lippen. Zoals je lucht uitblaast als je enigszins onverschillig een discussie wilt eindigen. Ons geld zit al in het systeem. En eenmaal in het systeem dan is er geen weg meer terug. Binnen is het niet donker en zeker ook niet licht. Het voelt als schemer. Mensen houden ons in de gaten. Wat gebeurt daar toch aan loket nummer 7? Uiteindelijk besluiten we de transactie te laten voor wat het is. Onze euro’s worden gewisseld voor de lokale moneda nacional. Gedwee kijk ik naar de 50 euro die verdwijnen in een lade. Tot onze verbazing verandert plotsklaps de gelaatsuitdrukking van de juffrouw. Zorgvuldig telt ze de biljetten. Uiterst nauwkeurig en met een twinkeling in haar ogen. Met haar mooiste glimlach krijg ik de lokale munteenheid in mijn handen gedrukt.

Welkom in Cuba! Cubanen houden niet van problemen en ontbranden sneller dan een nucleaire fusie. Als er een probleem als een vaag contour in de mist zich voorzichtig aandringt is de Cubaan direct bezig grondig en assertief de mist weg te poetsen. De schuldvraag wordt keurig gepresenteerd op het bord van de nietsvermoedende.

Denk je aan Cuba dan doemen al snel de beelden op van dikke sigaren, markante koppen en oude Amerikaanse auto’s. Cuba en Havana in het bijzonder is beneveld door de hitsigheid. De beats uit voordeuren zwengelen de broeierigheid extra aan en de rum zorgt voor het verdoven van het laatste beetje schroom. De cocktail van opgewonden standjes en schaarste van producten zorgt voor vreemde en grappige praktijken. De overheid in Cuba is gefundeerd op socialistische waarden. Dit betekent onder andere dat er geen vrije markt is toegestaan. Dat openbaar vervoer, huisvesting en scholing gratis is. Je kunt dit voordelen noemen van een systeem gebouwd op solidariteit en delen. Je kunt het ook een dictatuur noemen waar geen ruimte en kans is voor individuele ontplooiing en initiatief. Kritiek uiten op de overheid wordt nog steeds beloond met verdwijnen uit de omgeving. Niemand praat er over en niemand weet er van. De nationale krant draagt de naam van de boot waarmee Che en Fidel en 80 medestrijders op 2 december 1956 met een groots plan op Cuba afkoerste. Cuba zou het eerste land ter wereld worden waar een volledig socialistisch gedreven systeem zou worden bevochten en ingediend. De Granma wordt tot op de dag van vandaag met een boel pathetiek 24 uur bewaakt. De droom wordt na het overlijden van Che en Fidel kunstmatig in stand gehouden. De droom van nuestros fuerza es la unidad: “Onze kracht is onze eenheid!’

Wij hebben meerdere malen met onze ogen staan knipperen dat in een land van solidariteit niets maar dan ook werkelijk niets gratis is. De Cubaan wenst voor elke dienst geld te ontvangen. Ik krijg zelfs een snauw toebedeeld als ik geld wissel bij een barman: ‘You dont have anything for me?’ Cubanen zitten in de mangel. Er is geen tot weinig ruimte voor ontwikkeling. De vrijheid van meningsuiting is een flop. De meeste Cubanen houden zich dan ook schuil in en rondom hun woning. Met een constante dreiging van de fles, rum is bijna net zo duur als water, wordt de Cubaan getart met het opvoeren van eeuwigdurend geduld en vermakingsvaardigheden. Dit heeft wel geleid tot een bruisende cultuur die in vele opzichten prachtige kunst heeft opgeleverd.

Tijdens onze reis zijn wij experts geworden in budgetreizen. Verhalen rondom Cuba hebben ons van te voren wat schrik aangejaagd. Zo zou het onmogelijk zijn om in Cuba goedkoop te reizen. Overnachten bij de zogeheten Casa Particulares, Airbnb maar dan nog wel bij locals thuis, kan niet onder de 25 cuc. Cuba heeft 2 munteenheden een lokale en 1 voor toeristen: De cuc. De cuc verhoudt zich tot de dollar als 1:1. Eten in Cuba is duur en het is onmogelijk om lokaal te leven. Enigszins voorbereid met 5 kilo havermout en 4 kilogram noten zwaarder bepakt zijn we Cuba in gevlogen. Deze moeite enkel en alleen om de extravagante cucjes het hoofd te bieden. Na dertig dagen hebben we met zijn tweeën 750 euro opgemaakt. Hebben lokale pizza’s en rijst met bonen ons flink geholpen te besparen en waren de noten met rum een heerlijke delicatesse. Het delen van kamers met Mark, broer van Marleen, de eerste twee weken te Cuba is ook een ideale manier gebleken om de kosten te drukken. Met recht kunnen we onszelf nu budget levensgenieters noemen. Overal kunnen we kwalitatief leven zonder veel geld op te maken. Dat scheelt ook weer in ons online ondernemerschap.

Cuba is voor ons een land om terug te keren. De fun, beter geformuleerd de uitdaging, voor ons zit in de culturele verschillen die je overal tegenkomt. De explosiviteit van de Cubaan laat je elke keer weer verrassen. Cuba is een land waar je niet makkelijk reist als een local. Cuba is een vat vol uitersten. De invloeden van bijna 60 jaar socialisme is overal zichtbaar en de nadelige effecten van het systeem kruipen in je huid als je tussen de regels door luistert naar hoe Cubanen vertellen over hun land. Zo is Humberto, de eigenaar van een appartement in Havana, al maanden op zoek naar een slot voor zijn buitendeur. Die kan je namelijk niet kopen. Hij wil verbeteren. Hij wil zijn appartement aanpakken maar wordt simpelweg tegengehouden door het feit dat er niet zoiets bestaat als een lokale vrije markt. De Gamma is een concept wat niet bestaat en wat dus ook niet valt uit te leggen.

De deuren van Cuba openen langzaam. Toeristen druppelen binnen. Cubanen kunnen voorzichtig meer ondernemen. Steevast klagen ze over belasting betalen. Dat is namelijk nieuw in een land waar voorzieningen gratis waren. Cuba is een land die je met geen enkel ander land kan vergelijken.

Dat zeg ik, Cuba.Read more