Nog een kasteel!

We vertrekken 's ochtends netjes op checkouttijd uit Himeji en pakken na een donutvormig ontbijt de trein naar de tweede stad van Japan (officieel de derde, maar iedereen vind Yokohama gewoon een satelliet van Tokyo), Osaka. Ik heb met onze Aikido-beoefende host geregeld dat we vast onze koffers kunnen droppen en door de met schattige konijntjes versierde borden vinden we het verblijf makkelijk. Daarna zoekt Karin een café op om het zoveelste seminar online bij te wonen. Ik ga ondertussen een stuk lopen naar waarschijnlijk het op één na bekendste kasteel van Japan: Osaka-jō.

De huidige centrale donjon is een betonnen reproductie uit 1931 en daarmee is het misschien niet zo'n mooi historisch exemplaar als die in Himeji, maar dat wordt goedgemaakt door de rijke historie die dit kasteel heeft meegemaakt en de belangrijke rol die het heeft gespeeld in de unificatie van Japan. Dus, voor de liefhebbers, tijd voor nog een geschiedenislesje!

De 15e en 16e eeuw waren een rommeltje in Japan. Er was bijna constant conflict tussen de honderden Daimyo (lokale potentaten). Officieel zworen ze allemaal trouw aan de keizer, maar die was inmiddels niet veel meer dan een ceremoniëel boegbeeld en delegeerde macht aan de Shogun, de militaire machtshebber. De Ashikaga Shoguns hadden echter al lang geen echte macht meer over de Daimyo, zeker niet degene die wat verder van de hoofdstad, Kyoto, verwijderd waren. In de 1560er jaren zag een van de Daimyo, Oda Nobunaga, zijn kans schoon en begon één voor één zijn buren onder de duim te brengen. Met verbluffende effectiviteit werkte hij zich binnen enkele decennia naar een positie als de de-facto machtshebber in centraal Japan, hierdoor wordt hij gezien als de eerste van de drie grote verenigers van Japan. Toen hij echter omkwam in een aanslag in een tempel in Kyoto was het even knijpen of het hele land zichzelf niet opnieuw in chaos zou storten, maar zijn voornaamste generaal, Toyotomi Hideyoshi sprong snel in het machtsvacuum en zette de missie om Japan te verenigen voort. Dit lukte en hiermee is hij de tweede grote vereniger. Bijzonder aan Hideyoshi is dat hij van boerenafkomst was. Hij heeft zich door hard werken en de juiste hielen te likken omhoog gewerkt van een simpele bediende in het huishouden van Nobunaga tot opperbevelhebber in Japan. Not bad.

Eén van de prestaties waarmee Hideyoshi zich in goed licht stelde en wat in het museumkasteel erg benadrukt wordt is bij de renovaties van Nobunaga's kasteel. Die liepen maar uit, verschillende projectleiders erdoorheen gesleten en maar geen vooruitgang. Het zal ook eens niet met grootschalige infrastructuur- of bouwprojecten. Pas toen Hideyoshi de leiding op zich nam en de werknemers in teams tegen elkaar op zette om ze te motiveren was het opeens in drie dagen allemaal gedaan, zo gaat het verhaal. Dit sluit natuurlijk mooi aan bij de bouw van het kasteel in Osaka, dat in opdracht van Hideyoshi begon in 1583. Het was in eerste instantie gebaseerd op het kasteel van Nobunaga, maar groter en beter in ieder opzicht. Hogere torens, dikkere muren en meer bladgoud om mee te swaggeren. In 1597 was het eindelijk af en een jaar later viel Hideyoshi dood neer. Het kasteel ging over naar zijn zoon en benoemde erfgenaam Hideyori. Er was echter een andere generaal die onder Nobunaga had gediend en was uitgegroeid tot Hideyoshi's rechterhand: Tokugawa Iëyasu.

Iëyasu diende in eerste instantie in de raad die Hideyori moest begeleiden tot die op leeftijd was, maar had meer op het oog. Na nog een reeks oorlogen en politiek gemanoeuvreer kwam hij aan de top. Dit werd gevolgd door een aanval op Hideyoshi, omdat dat de enige was die de legitimiteit van zijn heerschappij kon ondermijnen en in 1614 was er een slag in Osaka. Het kasteel hield echter en een jaar later kwam Iëyasu er pas doorheen met een tweede aanval. Kasteel is afgefikt, Hideyori heeft sepukku gepleegd en Iëyasu heeft het Tokugawa Shogunaat opgezet dat tweehonderd jaar lang heerschappij over een vreedzaam Japan zal houden in wat later bekend zal staan als de Edo-periode. Daarmee is hij de derde grote vereniger.

Voor het kasteel is het echter nog niet afgelopen. Iëyasu's erfgenaam en de tweede Tokugawa Shogun, Hidetada, begint de reconstructie. Het oude kasteel wordt compleet begraven onder het nieuwe. Voor de bouw zette hij de Daimyo uit de omgeving in en die hebben op de flinke granieten blokken die ze voor de muren hebben geleverd hun namen achtergelaten. Sommige van deze blokken zijn werkelijk gigantisch (foto 7, rechts) en wegen wel 150 ton. Hierna is het kasteel een paar keer gedeeltelijk afgebrand door bliksem en weer opgebouwd in meer of mindere mate, tot het in de Meiji Restoratie, die een eind bracht aan het Tokugawa Shogunaat, in 1868 affikte tijdens een belegering van de keizerlijke loyalisten. Daarna werdt het gebruikt als militaire basis en arsenaal en is in 1931 die betonnen reconstructie van de centrale donjon uitgevoerd. In de Tweede Wereldoorlog hebben de Amerikanen het uiteraard flink gebombardeerd (het was ook een arsenaal), maar na de reconstructie van 1995 ziet het er als het goed is weer net zo mooi uit als in de Edo-periode. Van de buitenkant dan, de binnenkant is een modern museum met liften.Read more